Улетели листья

Николай Михайлович Рубцов

Улетели листья

Улетели листья с тополей –
Повторилась в мире неизбежность...
Не жалей ты листья, не жалей,
А жалей любовь мою и нежность!

Пусть деревья голые стоят,
Не кляни ты шумные метели!
Pазве в этом кто-то виноват,
Что с деревьев листья улетели

Nicolai Mikhailovich Rubtsov

Những chiếc lá bay đi

Lìa cành chiếc lá bông bay –
Cho hay cái lẽ xưa nay của trời...
Nếu em thương lá mồ côi,
Sao không xót chút tình tôi dịu dàng!

Mặc cây trần trụi bẽ bàng,
Xin đừng trách gió phũ phàng làm chi!
Nào ta đâu có lỗi gì,
Khi cây trút lá đi về cõi không?

Hữu Việt (Bản dịch đã đạt giải A trong cuộc thi dịch thơ của tạp chí Văn Học Nước Ngoài tổ chức năm 1997)

Nhà thơ Hữu Việt - ký họa TN

Nhà thơ Hữu Việt tâm sự:
Lâu rồi. Tôi có tham gia một cuộc thi dịch thơ do tạp chí Văn học nước ngoài của Hội Nhà văn tổ chức và được giải A. Chủ tịch Hội đồng Giám khảo, nhà thơ Bằng Việt, đánh giá cao sự phá cách trong bản dịch của tôi, lấy cái thần thái là chính, chứ không phải sự bám sát ngôn từ. Đó là bài thơ Topol (Cây dương) của nhà thơ Nga Rubtsov. Vào mùa hè, cây topol phát tán những chùm bông bay đầy trời. "Lìa cành chiếc lá bông bay/ Cho hay cái lẽ xưa nay của trời/ Nếu em thương lá mồ côi/ Sao không xót chút tình tôi dịu dàng...". Một cảnh tượng rất đẹp mà tôi còn nhớ mãi mùa hè từ hồi học ở Nga. Nói cái này để thấy là nếu mình cảm nhận bài thơ bằng những cái gì mà mình được nhìn thấy tận mắt thì tự nhiên sẽ có lợi thế, giúp mình dịch ra được cái thần thái của bài thơ. Tôi nghĩ, hồi đó, Ban Giám khảo cũng đánh giá tôi ở cách cảm nhận riêng về bài thơ và sự truyền tải cái thần thái của nó. Chứ tôi nghĩ mình dịch cũng bình thường như mọi người thôi.

Mặc dù cây dương trong bài thơ là hình ảnh của tiết thu sang đông, bóng dáng còn lại của một mùa hè, của một tuổi trẻ, của một tình yêu vừa đi qua – cái bóng dáng trụi trần trong bão tuyết, nhưng khi dịch “chiếc lá bông bay” hẳn Hữu Việt muốn gợi cho người đọc nhớ về vẻ rực rỡ của mùa hè với những “bông tuyết” lững lờ trên mầu xanh thành phố (một cảnh rất đẹp nếu bạn không phải là người bị dị ứng với thời tiết). Chắc vậy.

Bonus thêm mấy bản dịch của những người khác:

Nguyễn Xuân Thư

Từ hàng dương bay đi từng chiếc lá
Điều hiển nhiên vẫn lặp lại trong đời
Đừng thương tiếc lá làm chi, em ạ
Mà hãy thương hiền dịu mối tình tôi!

Em cứ để mặc hàng cây trần trụi
Bão tuyết gào, em trách bão mà chi!
Bởi ở đây không ai người có lỗi
Khi lìa cành những chiếc lá bay đi

Hoàng Mi

Lá rơi từ những cành dương
Lá rơi, rơi… chuyện lẽ thường… lá rơi!
Đừng thương tiếc lá, em ơi,
Hãy thương xót chút tình tôi dịu dàng.

Dẫu rằng cây trụi bên đàng,
Cũng đừng trách bão phũ phàng với cây.
Lẽ nào ai chịu lỗi đây,
Khi cây đổ lá, lá bay lìa cành

Phan Chí Thắng

Lá phong đã rụng hết rồi
Là điều tất yếu giữa đời này thôi...
Xin đừng thương tiếc lá rơi
Tình anh đằm thắm em ơi tiếc giùm!

Mặc cho trơ trụi hàng phong
Cũng đừng nguyền rủa bão giông làm gì
Nào ai có tội tình chi
Nếu như lá đã chia ly với cành?